فلسفه نماز
مسابقه وبلاگنویسی نمازفلسفه نماز
مسابقه وبلاگنویسی نمازچرا روبه قبله نماز می خوانیم؟
خداوند متعال در همه جا حضور دارد و به فرموده قرآن کریم «هو معکم أین ما کنتم: هرکجا باشید خداوند باشماست» و «فأینما تولوا فثمَ وجه الله: به هر طرف که رو کنید خداوند در آن سوی است». بنابراین، به شما حق می دهیم که این پرسش را به میان آوردید که پس چرا به سوی کعبه نماز می گزاریم؟ آیا خداوند در آنجا حضوری پررنگ تر دارد؟
در ابتدا شایسته است که بدانید، داشتن قبله ای واحد اختصاص به مسلمانان نداشته و سایر ادیان نیز چنین بوده اند. برای مثال بیت المقدس که قبله ی نخست مسلمانان محسوب می شود در ابتدا قبله ی یهودیان بوده است. از این رو، تا پیش از تغییر قبله از بیت المقدس به سوی کعبه، همواره پیامبر اسلام را سرزنش می کردند که اگر دین شما بر حق و دین ما باطل است پس چرا به سوی قبله ی ما نماز می گزارید؟
این که «خدا همه جا هست و به هر طرف که رو کنی روی او و سوی او است». این نتیجه را نمیدهد که پس به هر طرف میتوان نماز خواند. در همه جا بودن خداوند یک مطلب است و جهت نماز مطلب دیگر. کما این که خدا همه زبانها را میداند ولی باید نماز را به زبان عربی خواند و یا اینکه خدا موجودی زمانی نیست ولی نماز باید در زمان خاص خودش خوانده شود.
اما این که چرا به سوی کعبه نماز می خوانیم؟ در جواب باید گفت:
اولاً، کعبه یادگار بت شکن تاریخ و موحد استوار قامت زمان حضرت ابراهیم علیه السلام است و به دیگر تعبیر، از قدیمیترین پایگاه های توحید است و توجه به آن بیدار کننده خاطرات توحیدی میباشد. نمازبه سوی کعبه دستورپروردگاراست. همان خدایی که فرموده است به هر طرف رو کنید آنجا وجه خدا است و اینکه او از رگ گردن به انسان نزدیکتر است، همو دستور داده است که به هنگام نماز به طرف مسجدالحرام نماز بخوانید.
ثانیاً، این که تمامی مسلمانان به یک سو نماز بخوانند نوعی وحدت و اتحاد را میان آنان رقم خواهد زد و نقطه ی مشترک قابل توجهی خواهد بود که می توانند همه را به یک سو متوجه سازد. برعکس، این که هرکس به سویی که بخواهد نماز بخواند تشتت و تفرقی نازیبا را در میان آنان به وجود خواهد آورد و همین امر عامل گسستی میان آنان خواهد شد. یعنی نمازی که می بایست جان مایه ی توحید و عاملی برای همگرایی مسلمانان شود به نحوی جهت افتراق و از هم گسستگی آنان خواهد شد. پرواضح است که هرخرد بی پیرایه ای، همگرایی انسان های هم کیش را بر گسستگی و هم گسیختگی آنان ترجیح می دهد. به تعبیر علامه طباطبایی، نمازگزاردن به سوی کعبه همه ی انسان ها را با تمامی اختلافات زمانی و مکانی و نیز اختلاف در عقاید و افکار (حتی دو نفر را نمی توان یافت که اندیشه های یکسان با یکدیگر داشته باشند)، به یک جهت متمرکز می کند و این لطیف ترین روحی است که می توان در کالبد بشر دمید و به آنان انسجام بخشید.
ثالثاً، این فرمان می تواند آزمایشی برای انسان هایی باشد که مدعی خداپرستی و سرسپردگی حضرت دوست می باشند. بر فرض که نماز خواندن هیچ فایده ی ویژه ای هم نداشته باشد، که البته چنین نیست، نفس سرسپردن به فرمان حضرت حق و تسلیم در برابر دستور خداوندی که او را علیم و حکیم می دانیم و شکستن و تحقیر هوای نفس اثر مهمی است که بر خواندن نماز به سوی کعبه مترتب است. یعنی از آن روی که خدای هستی ما را به این امر فرمان داده است نماز گزاریم هرچند چرایی و فواید و آثار آن را هم ندانیم. بی گمان پیدایش حالت تسلیم در برابر پروردگار ما را به سوی بارگاه قرب ربوبی نزدیک می سازد و چه موهبتی بزرگ تر از نزدیک شدن به حضرت دوست.
فلسفه تکبیرة الاحرام
وضو
وضو گرفتن برای بسیاری از ما ناخوشایند و مشکل است بعضی وقت ها با خود می گوییم کاش میشد نماز را بی وضو خواند مخصوصا در فصل سرما دشواری آن به نظرمان دو چندان میشود .
اما اگر کمی در مورد وضو و تأثیرات مثبت آن بر روی روح و جسممان بیشتر بدانیم شاید ترجیح بدهیم که همه با وضو باشیم .
فلسفه و فواید وضو چیست؟
فلسفه و فایده وضو از دو نظر قابل توجه می باشد. یکی آثار وضوء از نظر دنیوی و بهداشتی و دیگر از جهت معنوی است. اینک توجه شما عزیزان را به علت وضوء از دو جهت مادی و معنوی جلب می نمایم.(برای پرهیز از طولانی شدن مطلب فواید معنوی وضو را در مبحثی جداگانه خدمت شما عزیزان عرض خواهیم کرد)
- آثار دنیوی و بهداشتی وضوء:
1- سبب طول عمر:
رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود:
«یا انس اکثر من الطّهور یزید الله فی عمرک، و ان استطعت ان تکون بالّبل و النّهار علی طهارة فافعل، فانک تکون اذامت علی طهارة شهیداً.»
ای انس: سعی کن طاهر و با وضو باشی که خداوند بر طول عمرت می افزاید، و اگر توانستی شب و روز با وضو باشی این کار را انجام بده، زیرا اگر در حال وضو از دنیا بروی پاداش و ثواب شهید را خواهی داشت. 1
2- برآورده شدن حاجت:
امام صادق علیه السلام فرمود:
« انّی عجبت ممّن باخذ فی حاجة و هو علی وضوء کیف لا تقضی حاجته.»
من تعجب می کنم از کسی که دنبال حاجت و کاری است در حالی که با وضو است، حاجتش برآورده نشود! 2
3- ثواب شهید:
رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود:
« من نام علی الوضوء ان ادرکه الموت فی لیله مات شهیداً.»
کسی که با وضو بخوابد، اگر در شب، مرگ به سراغش آمد، این شخص شهید از دنیا رفته است. 3
4- خواب با وضوء:
رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود:
«من نام متوضا کان فراشه له مسجداً، و نومه له صلوة حتی یصبح، و من نام علی غیر وضوء کان فراشه له قبراً و کان کالجیفة حتّی یصبح. »
کسی که با وضو بخوابد بستر او برایش مسجد می شود، و خوابش (ثواب کسی را دارد که) به نماز مشغول است تا این که شب را به صبح رساند. و اگر کسی بدون وضوء خوابید بسترش برای او قبر خواهد بود و مانند مرداری می ماند تا صبح شود. 4
5- باعث زیادی رزق:
امام صادق علیه السلام فرمود:
« من سره ان یکثر خیر بینه فلیتوضا عند حضور طعامه ».
کسی که دوست دارد بر خیر و برکت منزلش بیفزاید هنگام غذا خوردن وضوء بگیرد. 5
و همچنین آن حضرت علیه السلام فرمود:
« الوضوء قبل الطّعام و بعده یزیدان فی الرّزق ».
وضو و (شستن دست و صورت) پیش از غذا و بعد از آن باعث زیادی روزی می گردد. 6
6- سبب از بین رفتن غم و غصه:
رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم فرمود: « اوله ینفی الفقر و اخره ینفی الهم ».
وضو و (شستن دست و صورت) پیش از غذا باعث از بین رفتن فقر، و بعد از آن سبب از بین رفتن غم و غصه خواهد شد. 7
7- فرو نشاندن غضب:
رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم فرمود: « اذا غضب احدکم فلینوضّاً » 8.
زمانی که یکی از شما خشمگین گردید وضو بگیرد.
8- آثار بهداشتی وضوء:
اما رضا علیه السلام فرمودند: « انما امر بالوضوء لیکون العبد طاهراً اذا قام بین یدی الجبّار عند مناجاته ایّاه، مطیعا له فیها امره، تقیاً من الادناس و النجاسة، فیه من ذهاب الکسل و طرد النّعاس و تزکیة الفوار للقیام بین یدی الجبّار.»
خداوند سبحان امر به وضو کرده تا اینکه انسان وقتی در پیشگاه خداوند برای مناجات حق تعالی قرار می گیرد، طاهر و پاکیزه گردد و مطیع دستورات او باشد. و همچنین به وسیله وضو انسان را از پلیدی ها و نجاسات پاک می گردد، و نیز به سبب وضو، سستی و چرت از بین می رود و قلب برای نماز و حضور نزد حق تعالی پاک خواهد گشت. 9
امام صادق علیه السلام فرمود:
«اذا اردت اطّهارة و الوضوء فتقدم الی الماء تقدمک الی رحمة الله، فان الله تعالی قد جعل الماء مفتاح قربته و دلیلاً الی بساط خدمته و کما انّ رحمة الله تطهّر ذنوب العباد کذلک النّجاسات الظاهرة تطهرها الماء لاغیر... » 10
هنگامی که خواستی پاک و با وضو باشی، آن را با آب شروع کن مانند شروع تو در رحمت خداوند بزرگ، برای اینکه حق تعالی آب را کلید تقرب به سوی خویش و دلیلی بر گستردگی خدمتش (به بندگان) قرار داده است. همان گونه که رحمت خداوند سبحان گناهان بندگان را پاک می کند همچنین آب فقط نجاسات ظاهر را پاک می کند.
همانطوری که در این روایات آمده است یکی از علل وضو برای این است که انسان وقتی می خواهد در برابر خالق هستی که آفریننده تمام زیبایی ها است قرار بگیرد ظاهرش تمیز و پاکیزه باشد، و به وسیله وضو خود را از آلودگی و نجاسات پاک نماید و چرت و بی حالی را از بین ببرد، و با قلبی نورانی و ظاهری شاداب و با طراوت در محضر محبوب قرار گیرد.
بنابراین یکی از خواص وضو مربوط به سلامت جسم و بدن می باشد، زیرا بدنی که روزی حدّاقل سه مرتبه تمیز شسته شود به مراتب سالم تر از بدنی است که شسته نشود، انسانی که روزی چندین بار چهره خود را با آب وضو می شوید بسیار شاداب تر و با نشاط تر از کسی است که با وضو و نماز سر و کار ندارد. بر همین اساس دانشمندان برای وضو و غسل فوائد فراوانی بیان کرده اند که به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
وضو و غسل باعث به وجود آمدن تعادل از دست رفته رگ های سمپاتیک (رگ های محرّک) می شود، زیرا بسیاری از اوقات مخصوصاً در بزرگترها در اثر سبقت رگ ها و اعصاب پاراسمپاتیک، رگ های سمپاتیک کنترل و تعادل خود را از دست می دهند، که از بین رفتن تعادل آنها باعث عدم تعادل در دستگاه های بدن می شود و با گرفتن وضو و غسل این تعادل برقرار می شود.
- مضمضه در وضو سبب تعادل عضلات لب ها و زیبایی آن ها می شود.
- مضمضه باعث تحرّک و توجّه خون به طرف دهان و قلب و در نهایت به سوی مغز است.
- استنشاق در وضو محیط بینی را قلیائی و برای دفاع در برابر آلودگی ها آماده می سازد.
- استنشاق در وضو سبب ادامه نظم ریتم تنفسی می گردد.
- ذرّات گرد و خاک سبب خشک شدن محیط بینی می شوند، اما استنشاق آن خشکی را از بین می برد و باعث مرطوب نگه داشتن محیط بینی می گردد.
- و نیز در خنک کردن هوای بینی در هوای گرم موثر است آن هوایی که باید خنک شود و به ریه برسد.
خلاصه این که:
وضو در سلامت بدن و طراوت و شادابی آن اثر زیادی دارد، برای اطلاع بیشتر به کتبی که در این رابطه نوشته شده است مراجعه فرمایید. 11
پی نوشت ها:
1- مستدرک الوسائل: ج 1، ص 43، چاپ قدیم، ج 1، ص 299 جدید. کنزالعمال: ج 9، ص 293. ش26063 . بحارالانوار: ج 77(80) ، ص 305.
2- وسایل الشیعه، ج 1، ص 262.
3- مستدرک الوسائل: ج 1، ص 42، چاپ قدیم (ج1، ص 296 چاپ جدید).
4- مستدرک الوسائل: ج1، ص 42، چاپ قدیم (ج 1، ص 297 چاپ جدید).
5- فروع کافی، ج 6، ص 290.
6- همان.
7- فروع کافی: ج 6، ص 290، کتاب الاطعمه.
8- بحارالانوار: ج 77، ص 312- مستدرک: ج 1، ص 51، چاپ قدیم.
9- الحقایق از مرحوم فبض: ص 215- عیون اخبار الرضا علیه السلام: ج 2، ص 104 با کمی تفاوت.
10- مستدرک الوسائل: ج1، باب 47، ص 353، روایت 829.
11- تفسیر نمونه: ج 3، ص 400، و ج 4، ص 251 الی 295. اولین دانشگاه و آخرین پیامبر صلی الله علیه واله وسلم: ج 13، ص 85 الی 88، و ص 233 و 246، و ...